Den sertifiserte tur-førar

Å vere tur-førar er ein profesjon, det same om ein er tilsett heile året eller for sesongen, eller er sjølvstendig næringsdrivande.

Turistane forventar sertifiserte tur-førarar på Svalbard som elles i Europa for trygg ferdsel i krevjande naturmiljø. Alpine fjellførarar til dømes har internasjonalt godkjente eksamen i samsvar med statlege retningsliner.

Det er båe rimeleg og på tide at regjeringa krev turist-føringa regulert ettersom turisme skal vere satsingsfelt på Svalbard. Krava lyt vere strenge ettersom det gjeld ansvar for liv og helse. Ulukker vert som regel kriminaliserte. Tur-førar og turist lyt vere samde om naturens uunngåelege restrisiko.

Typisk er utdanninga til tur-førar organisert i modular, hand i hand med praksis. Grunnleggjande mål er innsikt i å førebu og gjennomføre turar vinter og sommar, kjennskap til utstyr, teknikkar, sport-medisin og evne å kunne styre risiko.

Det er vanleg med to gradar i utdanninga. Etter to år med teori og praksis under oppsyn og rettleiing av ulike fagpersonar vert ein godkjent som «aspirant». Etter minst ytterlegare eitt år med teori og praksis kan ein ta eksamen som «førar». Men alt aspirantar kan arbeide lovleg.
Lovfesta utdanning til sertifisert tur-førar (for Svalbard) skulle liggje på nivå av europeiske normer for tilsvarande profesjonar. Det burde liggje i utdanninga at sertifikat for arktiske og subarktiske strok var lett å konvertere til internasjonalt gjeldande autorisasjon.

I Norge har fleire statlege lærestadar opplegg som kunne tilpassast ein venteleg lov om tur-førarar (guidar). Som med andre historisk ikkje regulerte arbeidsfelt og yrker kunne ei mellombels ordning opne for individuelt tilrettelagde vegar til sertifikat. Truleg sit ikkje få av dagens tur-førarar allereie inne med praktisk og teoretisk kunnskap som kvalifiserer til aspirant om ikkje profesjonsutdanna. Det skulle difor vere liten grunn for turistnæringa å vere redd for å kome i beit for førarar, snarare grunn til å skilte med statleg prøvde guidar.

Reinhard Mook
Longyearbyen