Diesel-lukt, kor ofte?

Seinast den 8. desember 2024 kl.11 var eksos etter brent diesel i kraftverk aust emne i SP. Gassar og partiklar tilført lite skifta luft kan gi konsentrasjonar relevant for helsa. Eg (RM) har ikkje data på kor mykje av ymse stoff per tid diesel-motorane tyngjer Longyear-lufta med. Men eg har tall på kor ofte lufta venteleg står «stille» over byen.

Tung stabil luft

I den «kalde årstida» taper bakken tidvis varme til atmosfæren ved å stråle bort energi. Bakken er da varmesluk for lufta. Kald luft, tyngre enn varmare, kan i periodar ligge stabilt over byen liknande eit lokk. Eksosen finn jamvekt og legg seg lagforma i høgd med luft av nær same temperatur. Berre skilnadar i trykk som gjev vind, røskar opp lufta og tynner forureiningar ut.

Kor ofte lite vind

Eit grovt estimat for lite vind i byen kan bygge på observasjonar tekne på lufthamna. Middelvind over 10 minuttar på «tidspunkt» er ikkje eksakt det same som tilstanden av vedvarande vind, men kan tilnærma tolkast å gjelde tidsrom.

Anta at vindstille, flau og svak vind, vil seie vind opp i 3 m/s på lufthamna, gjev dårleg lufting i byen. I de 17 åra 2006 t. o. m. 2022 (granska av RM) var den relative hyppigheita i prosent for månadane:

 Fem prosent av 30 døger (månadar) utgjer 1 ½ døger.

 Inntil tre „stille“ døger/månad

Om òg lett bris (opp i 5 m/s) på lufthamna inneber vilkår for forureina luft i byen meir enn ein vil tole, aukar luten i prosent av tida:

Med føresetnadar som nemnd, vil mellom eitt til tre døger i månaden om vinteren by på lite luftskifte.

I juni og juli vil opp i svak vind på lufthamna dekke 25 prosent av tida. Luten stig til litt over 50 prosent om lett bris tel med. Men nå vil soloppvarminga av bakken gjere han tidvis til ei varmekjelde. Lufta inntil bakken vil da vere labil og sirkulere vertikalt.